Đầu năm tặng nhau cuốn lịch, mọi người đều vui mừng đón nhận, thân thiện, trân trọng bởi mình có bạn, mình được quan tâm. Trong số vài cuốn lịch có được, ai cũng muốn treo lịch đẹp, có nội dung hàm ý hay, hợp với cách nghĩ và mong đợi của mình.

Người già thường thích cuốn lịch “Ba ông Phúc Lộc Thọ”, người bán hàng mặt phố thích treo cuốn lịch của Cục Quản lý thị trường tại điểm kinh doanh, nhiều người làm kinh tế thích treo cuốn lịch của Kho bạc Nhà nước trong nhà (cuốn này thường in trên đó rất nhiều loại tiền, lại chứa hàm ý có tiền về nhà, kinh tế ắt sẽ khá giả). Những năm trước đây nhiều người không thích treo lịch của ngành Thuế, hỏi ra mới biết họ có suy nghĩ rằng không ai mong đợi việc mất tiền. Tuy nhiên 2 năm gần đây có rất nhiều người thích cuốn lịch Thuế bởi trên các trang đều in những công trình lớn của đất nước, quảng bá các công việc được thực hiện bằng nguồn tiền thuế của dân và có lẽ họ hiểu về thuế hơn. Năm nay có rất nhiều người mong muốn có lịch của ngành Thuế, rất nhiều bạn đọc của chuyên mục muốn được biết những thông tin về thuế trong năm tới thế nào, có điểm gì cần chú ý! Đáp ứng yêu cầu của bạn đọc, trong số này chúng tôi sẽ cung cấp một số thông tin dự báo về công tác chính sách thuế trong năm 2010.

Mọi người thường nói 2010 là năm bản lề bởi đây là năm cuối triển khai thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2001-2010 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006-2010. Đây cũng là năm tiếp tục triển khai thực hiện các nội dung lớn của Chương trình cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2001 - 2010. Trong bối cảnh nền kinh tế có xu hướng phục hồi, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nhân tố bất lợi từ những yếu kém vốn có của nền kinh tế chậm được khắc phục, diễn biến phức tạp,… công tác chính sách thuế năm tới sẽ bao gồm việc triển khai xây dựng các dự án Luật, Pháp lệnh thuế thuộc chương trình cải cách trung và dài hạn, đồng thời có cả các đề án cụ thể phục vụ công tác điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ và của Bộ Tài chính. Để bạn đọc tiện theo dõi, Bài viết này sẽ lần lượt đề cập đến nội dung công tác chính sách năm 2010 đối với từng loại thuế.

1- Thuế môn bài: Đây là loại thuế mang tính chất kiểm kê, kiểm sóat đối tượng kinh doanh, số thu rất nhỏ, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh lãi ít hay nhiều, tuy nhiên quy mô kinh doanh lớn sẽ nộp mức cao hơn kinh doanh nhỏ. Chủ trương và chỉ đạo của Bộ Tài chính là năm nay ổn định môn bài, giữ nguyên mức của năm trước, cần thông báo sớm để bà con kinh doanh yên tâm, phấn khởi hòan thành ngay trong tháng 01/2010, trước Tết nguyên đán Canh Dần.

2- Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu (XNK): Là một loại thuế liên quan trực tiếp đến công tác điều hành của Chính phủ đối với hoạt động XNK, năm nay do được triển khai bài bản hơn nên các mức thuế được công bố sớm hơn (Thông tư số 216/TT-BTC ngày 12/11/2009 Quy định mức thuế suất của Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi theo danh mục mặt hàng chịu thuế). Một số điểm đáng lưu ý là:

- Kể từ ngày 01/01/2010, các tờ khai hải quan đối với hàng xuất khẩu được áp dụng các mức thuế theo phụ lục I (danh mục mức thuế suất của Biểu thuế xuất khẩu), tờ khai hàng nhập khẩu được áp dụng các mức thuế theo phụ lục II (danh mục mức thuế suất theo mặt hàng của Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi). Đối với hàng hóa nhập khẩu có xuất xứ từ các nước ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và Niu-di-lân thì áp dụng Biểu thuế ưu đãi đặc biệt theo các Hiệp định (Bộ Tài chính đã công bố các Biểu này trên website).

- Các mặt hàng xăng dầu tiếp tục thực hiện cơ chế áp mức thuế suất thuế nhập khẩu quy định tại Thông tư hướng dẫn riêng trong từng thời gian cụ thể, tùy thuộc vào tình hình thị trường xăng dầu quốc tế theo cơ chế điều hành của Chính phủ về giá xăng dầu.

- Thuế nhập khẩu đối với mặt hàng ô tô đã qua sử dụng được chia thành 3 loại và thực hiện như sau:

+ Loại xe ô tô chở người từ 15 chỗ ngồi trở xuống (kể cả lái xe) thuộc nhóm 8702 và 8703 áp dụng mức thuế nhập khẩu tuyệt đối quy định tại Quyết định số 69/2006/QĐ-TTg ngày 28/3/2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành mức thuế tuyệt đối thuế nhập khẩu xe ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu và các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính.

+ Loại xe ô tô chở người từ 16 chỗ ngồi trở lên (kể cả lái xe) thuộc nhóm 8702 và xe vận tải hàng hoá có tổng trọng lượng có tải không quá 5 tấn thuộc nhóm 8704 áp dụng mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi 150%.

+ Các loại xe ô tô khác thuộc các nhóm 87.02, 87.03, 87.04 áp dụng mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi cao hơn 50% (bằng 1,5 lần) so với mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi của xe ô tô cùng chủng loại quy định tại danh mục mức thuế suất của Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi theo danh mục mặt hàng chịu thuế ban hành kèm theo Thông tư này.

- Đối với mặt hàng bộ linh kiện CKD của ô tô thuộc các nhóm 87.02, 87.03 và 87.04 (những dòng thuế có ký hiệu bằng dấu ** tại cột thuế suất trong Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi): Tiếp tục thực hiện tính thuế theo từng loại linh kiện, phụ tùng (không quy định thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi cho bộ linh kiện CKD).

3- Đối với thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Cùng với thuế thu nhập cá nhân (TNCN), các Luật thuế GTGT, TNDN (2008) được triển khai thực hiện thống nhất  kể từ ngày 01/01/2009. Tuy nhiên, trước những khó khăn của nền kinh tế nước ta do ảnh hưởng tác động nghiêm trọng của khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế toàn cầu, cũng như các khó khăn mới phát sinh do thiên tai, bão lụt, dịch bệnh liên tiếp xảy ra, Chính phủ đã có các giải pháp ngắn hạn về xử lý miễn, giảm, giãn thuế trong năm 2009 nhằm ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội (giảm 50% mức thuế GTGT đối với 24 nhóm hàng hóa, dịch vụ; giảm 30% thuế TNDN cho DN nhỏ và vừa; giãn thuế TNDN với thời hạn 9 tháng đối với DN nhỏ và vừa, DN thuộc các ngành dệt may, da giầy,... trình Quốc hội cho miễn thuế TNCN 6 tháng đầu năm với thu nhập từ kinh doanh và thu nhập tiền lương, tiền công; miễn thuế đối với cá nhân có thu nhập cả năm 2009 từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn,...).

Triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2010, Bộ Tài chính có ban hành văn bản hướng dẫn từ 1/1/2010 thực hiện việc kê khai, nộp thuế GTGT đối với các loại hàng hóa, dịch vụ theo quy định tại Luật thuế GTGT số 13/2008/QH12 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật; thực hiện kê khai, nộp thuế TNDN theo quy định tại Luật thuế TNDN số 14/2008/QH12 và các văn bản hướng dẫn .

Năm 2010 sẽ dừng thực hiện các chính sách miễn, giảm thuế đã áp dụng trong năm 2009. Thay vào đó, để giúp các doanh nghiệp bớt khó khăn, thực hiện giãn thời hạn nộp thuế với thời hạn 01 quý đối với số thuế TNDN của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp sản xuất, gia công dệt may, da, giầy. Tuy nhiên, tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy định tại Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/6/2009 của Chính phủ là rất rộng, vì vậy sẽ chỉ dừng ở phạm vi áp dụng đối với những lĩnh vực sản xuất kinh doanh (không áp dụng đối với lĩnh vực ngân hàng, tài chính, bảo hiểm, kinh doanh nhà hàng, khách sạn, kinh doanh mặt hàng thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt).

Ngoài ra, trong quá trình chỉ đạo, điều hành nền kinh tế của Chính phủ và của Bộ Tài chính, dự báo sẽ phát sinh nhiều mô hình kinh tế mới, nhiều hoạt động đặc thù, nhất là hoạt động trong các lĩnh vực khuyến khích xã hội hóa. Do đó, công tác chính sách thuế cần hết sức chủ động bổ sung vào chương trình nghiên cứu, xây dựng các văn bản hướng dẫn về thuế đối với những lĩnh vực, hoạt động có liên quan. Thí dụ, hướng dẫn về thuế đối với những hoạt động đặc thù của mô hình tập đòan kinh tế, về vấn đề chênh lệch tỷ giá ngoại tệ, vấn đề chi phí trích trước, chi phí khấu hao,... quy định về thuế và ưu đãi thuế đối với hoạt động thuộc các mô hình BOT, mô hình PPP,...

4- Đối với thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB): Luật thuế TTĐB được Quốc hội thông qua tại kỳ họp tháng 11/2009, các văn bản hướng dẫn của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính (Nghị định số 26/2009/NĐ-CP ngày 16/3/2009, Thông tư số 64/2009/TT-BTC ngày 27/3/2009) đã có hiệu lực pháp luật và đi vào cuộc sống từ ngày 01/4/2009.

Tuy nhiên, theo lộ trình cam kết thực hiện Hiệp định gia nhập WTO thì các quy định mới về áp thuế các mặt hàng rượu, bia sẽ có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2010 trở đi. Do đó, để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp chấp hành tốt nghĩa vụ thuế, cần thiết có văn bản hướng dẫn hoặc văn bản thông báo cho cộng đồng doanh nghiệp, các hiệp hội ngành hàng, các địa phương để cùng thực hiện thống nhất các quy định mới của Luật thuế TTĐB. Theo đó, mức thuế suất áp dụng trong giai đoạn 2010 - 2012 đối với mặt hàng rượu chỉ còn 02 mức là 45% đối với loại trên 20 độ và 25% đối với rượu dưới 20 độ; đối với bia chỉ còn 01 mức thuế 45% áp dụng đối với tất cả các chủng loại bia, không phân biệt bao bì, không được trừ giá trị vỏ chai, vỏ hộp khi tính thuế TTĐB.

5- Đối với thuế TNCN: Tiếp tục hướng dẫn thực hiện Luật thuế TNCN với những điểm đáng chú ý là:

- Hướng dẫn cụ thể hơn việc thu thuế TNCN đối với hoạt động của cá nhân kinh doanh trên các sàn giao dịch như: giao dịch chứng khoán, bất động sản; nghiên cứu đề xuất với Chính phủ về biện pháp quản lý thu thuế đối với giao dịch trên sàn vàng nhằm góp phần quản lý tốt hoạt động này, bảo đảm giảm thiểu rủi ro cho xã hội.

- Hướng dẫn cụ thể về điều kiện, cách thu thuế đối với chuyển nhượng bất động sản theo đúng quy định của Luật thuế TNCN, Nghị định số 100/2008/NĐ-CP của Chính phủ (nộp thuế 25% trên thực lãi hoặc 2% trên giá trị chuyển nhượng) để bảo đảm phù hợp với thực tiễn, bảo đảm tính thống nhất với các lĩnh vực pháp luật, chính sách khác có liên quan như pháp luật về ưu đãi người có công, pháp luật về dân sự, pháp luật về giao dịch bất động sản.

6- Lệ phí trước bạ: Tại phiên họp thường kỳ tháng 10/2009, Chính phủ đã có chỉ đạo dừng việc ưu đãi thuế đối với mặt hàng ô tô kể từ ngày 01/01/2010. Vì vậy, ngay trong quý 4/2009 đã ban hành văn bản thông báo và hướng dẫn việc áp dụng mức thuế GTGT là 10% và đưa mức lệ phí trước bạ quay trở về mức cũ đã áp dụng trước đây (các tỉnh 10%, riêng Hà Nội là 12%).

7- Thuế Tài nguyên: Luật thuế tài nguyên vừa mới được Quốc hội Khóa XII thông qua tại kỳ họp thứ 6 với nhiều nội dung mới trong quy định về thuế suất và giá tính thuế. Để đưa luật thuế này vào cuộc sống, cần tiếp tục hòan thiện công tác xây dựng trình ban hành các văn bản pháp luật, pháp quy, đó là:

- Trong khuôn khổ Biểu khung thuế suất thuế tài nguyên, cần xây dựng, trình ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) quy định về mức thuế suất cụ thể, chi tiết đối với từng loại tài nguyên.

- Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số Điều của Luật thuế tài nguyên, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Nghị quyết của UBTVQH về thuế suất thuế tài nguyên.

- Thông tư của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Luật, Nghị quyết của UBTVQH và Nghị định của Chính phủ. Ngoài ra, có thể cần xây dựng, ban hành một số Thông tư liên tịch hoặc một Thông tư của Bộ Tài chính hướng dẫn cụ thể về việc xác định giá tính thuế, sản lượng tính thuế đối với một số loại tài nguyên cụ thể.

8- Về dự án Luật thuế nhà đất: Luật Thuế nhà đất là một trong những đạo luật thuế phức tạp do có phạm vi điều chỉnh rộng lớn, liên quan trực tiếp đến hàng chục triệu người dân thuộc nhiều tầng lớp khác nhau. Ngay từ những bước soạn thảo ban đầu, dự án này cũng đã được đánh giá là một trong những dự án luật khó khăn nhất từ trước đến nay mặc dù chúng ta không kỳ vọng số thu lớn từ loại thuế này. Theo chương trình, dự án Luật thuế nhà đất đã được trình xin ý kiến Quốc hội tại kỳ họp thứ 6 vừa qua và được trình Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 7 (tháng 5-6 năm 2010).

Hiện tại, qua theo dõi thông tin trên các phương tiện thông tin cho thấy dự án Luật được các tầng lớp nhân dân và rất nhiều tổ chức xã hội dành sự quan tâm đặc biệt với rất nhiều loại ý kiến đa dạng. Trong đó có không ít ít kiến trái ngược nhau do được nhìn nhận từ những góc độ khác nhau, do vị trí, yêu cầu quản lý khác nhau, cũng như do hòan cảnh, điều kiện cụ thể rất khác nhau giữa những người nêu ý kiến. Nhiệm vụ cụ thể được đặt ra đối với dự án Luật này là thu thập đầy đủ ý kiến của nhân dân, tập trung sức nghiên cứu để tìm các phương án giải trình, tiếp thu, trên cơ sở đó hòan thiện nội dung dự án Luật.

Trong quá trình thu thập ý kiến, xây dựng phương án giải trình, tiếp thu rất cần đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền trong tòan ngành để đưa được đầy đủ thông tin xác thực, dễ hiểu ra xã hội. Các phương án quản lý, các tình huống cụ thể cần được thảo luận kỹ lưỡng giữa cơ quan xây dựng chính sách với cơ quan quản lý thu thuế trên cơ sở tổng kết đánh giá thực tiễn công tác quản lý thu thuế nhà đất các năm qua cũng như kết quả khảo sát hoạt động thực tế của các thiết chế, bộ máy chính quyền cấp cơ sở. Vấn đề này không chỉ liên quan đến nội dung giải trình, thuyết minh, trình ban hành Luật thuế nhà đất mà đây chính là một trong những khâu công việc cần thiết trong quá trình chuẩn bị và tổ chức triển khai thực hiện để bảo đảm tính khả thi của Luật.

9- Về dự án Luật thuế bảo vệ môi trường: Theo chương trình, dự án Luật thuế bảo vệ môi trường sẽ được trình Quốc hội ban hành trong năm 2010, trong đó trình xin ý kiến Quốc hội tại kỳ họp từ 7 và trình thông qua vào kỳ họp thứ 8. Dự án Luật thuế bảo vệ môi trường có điểm thuận lợi hơn so với dự án Luật thuế nhà đất trong bối cảnh hiện nay, khi người dân và các tổ chức xã hội đang dành sự quan tâm nhiều hơn đến vấn đề môi trường. Tuy nhiên đây cũng là một dự án Luật thuế gặp phải không ít khó khăn, cụ thể là:

- Kinh nghiệm quốc tế đối với loại thuế này không nhiều, qua nghiên cứu cho thấy hầu hết các nước trên thế giới không có một luật thuế với tên gọi Luật thuế bảo vệ môi trường. Vì vậy, chúng ta không học tập được nhiều từ các quốc gia đi trước, cũng như chưa có thông lệ quốc tế để tham khảo và xử lý đối với những trường hợp liên quan đến đối tác nước ngoài.

- Hai là, thuế bảo vệ môi trường dự kiến có tác động nhiều đến sản xuất kinh doanh, đến hoạt động của doanh nghiệp vì đối tượng áp dụng có liên quan đến cả đầu vào, đầu ra của hầu hết các lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Khi đó, mục tiêu thay đổi hành vi đối với môi trường thông qua việc đánh thuế còn rất xa với, chưa thể đạt được ngay, tuy nhiên tác động tiêu cực đối với sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam cũng là điều khó tránh khỏi.

Lường trước các vấn đề nêu trên, quá trình soạn thảo dự án Luật trong năm qua và trong thời gian tới cần dành sự ưu tiên nhiều hơn cho việc nghiên cứu, tham khảo thực tiễn, chủ động xây dựng các phương án tính tóan dựa trên kết quả khảo sát thực tiễn hoạt động của những ngành, lĩnh vực, doanh nghiệp có liên quan trực tiếp đến đối tượng điều chỉnh của Luật. Đồng thời không thể xem nhẹ công tác thông tin, tuyên truyền, quảng bá về dự luật nhằm đạt được sự ủng hộ cao của các tầng lớp trong xã hội, trong đó các cơ quan báo chí của ngành Tài chính cần hoạt động tích cực hơn, chủ động hơn trong việc đưa tin, bình luận, phân tích, hướng dẫn…Tạp chí Tài chính điện tử của chúng ta nhất định sẽ cùng với các đồng nghiệp tích cực tham gia, đóng góp với Bộ và toàn ngành về công việc này.

(ThS. Nguyễn Văn Phụng, Phó Vụ trưởng, Vụ Chính sách Thuế, Bộ Tài chính)

Theo taichinhdientu